Ochrona dróg oddechowych

Dzień dobry, dzisiaj temat:

Ochrona dróg oddechowych przed pyłami, dymami i mgłami toksycznymi.

   Na przykładzie wyboru ochrony dróg oddechowych do zagrożeń aerozolami toksycznymi, opisane są tematy wynikające z braku spójnego układu postępowania w takiej sytuacji. Przedstawiona jest sugestia analizy "wskaźnika ochronności" jako głównego kryterium wyboru wzorowanego na NIOSH Respirator Decision Logic. 

 

1. KRYTERIA DOBORU OCHRON UKŁADU ODDECHOWEGO 

 

   Typowa sytuacja z jaką spotykają się producenci i dystrybutorzy ochron dróg oddechowych, to mail od zdesperowanego BHP-owca z pytaniem co ma zakupić dla danego stanowiska pracy: malarza, galwanizera, spawacza, operatora maszyny rolniczej, odlewnika. Od wiedzy i doświadczenia klienta i od wiedzy sprzedawcy bardzo często zależy życie lub zdrowie pracownika.

   Poziom tej wiedzy jest na ogół niewystarczający, a poza tym przepisy i dostępne materiały szkoleniowe są często niejasne i niekonsekwentne.

Celem niniejszej prezentacji jest wyjaśnienie sposobu dobierania ochrony przed aerozolami toksycznymi i wskazanie zarówno sprzedawcy jak i odbiorcy na ewentualne pułapki na tej drodze. 

 

1.1. Podział ochron układu oddechowego

 

Wyróżnić możemy dwa rodzaje (zapewnienia pracownikom świeżego powietrza do oddychania).

Można zaopatrzyć pracownika w:

Maskę oczyszczającą powietrze. (maska dla lakiernika)

Maskę oczyszczającą z dmuchawą.

Przypadek drugi odrzucimy jako banalny, dysponując źródłem czystego powietrza zastanawiamy się jedynie zastanowić się czy to źródło nosić na plecach, przy pasie, czy plątającym nogi w wężu zasilającym.

Zajmiemy się pierwszymprzypadkiem.

 

Ustalmy teraz generalny typ zagrożenia. 

Mogą nim być:

1 Aerozole, areozol.

2 Pary i gazy substancji szkodliwych.

3 Aerozole oraz pary i gazy substancji szkodliwych.

 

 Zajmiemy się zgodnie z wcześniejszym założeniem do aerozolami  i sprecyzujmy jaki rodzaj ochron dróg oddechowych można stosować:

 

1 Półmaski jednorazowe.

2 Maski ochronne zaopatrzone w filtry wymienne lub wielokrotnego użytku.

 

Te drugie mogą działać na zasadzie wymuszenia przepływu powietrza przez filtr :

oddechem pracownika

wentylatorem (dmuchawą)

W obu tych przypadkach możemy filtry umieścić w konstrukcji:

Ustnika - krępujące i niewydajne rozwiązane.

Półmaski

Pełnej maski

Poza maską, w połączeniu z wężem.

A dodatkowo, ochrony z wymuszonym obiegiem powietrza mogą być oparte o konstrukcję kaptura lub hełmu. Jak widać, kluczowym elementem wszystkich tych ochron są filtry.

 

1.2. Klasyfikacja filtrów

 

Klasyfikacja przyjęta w Europie przewiduje trzy klasy filtrów:

P1 - filtr przeciwko pyłom, dla których NDS jest nie mniejszy od 2 mg/m3 (z wyłączeniem pyłów azbestu)

P2 - filtr przeciwko pyłom, dymom i mgłom, dla których NDS jest nie mniejszy od 0,05 mg/m3 oraz pyłom azbestu

P3 - filtr przeciwko pyłom, dymom i mgłom, dla których NDS jest mniejszy od 0,05 mg/m3

 

   Natychmiast po wprowadzeniu tej klasyfikacji zaczęły się niekonsekwencje w oznaczaniu filtrów tymi klasami. Aby zrozumieć jak groźna może być ona dla potencjalnego użytkownika, trzeba przypomnieć jaki istotny parametr i jakimi metodami jest badany przy definiowaniu klasy filtrów. Tym parametrem jest efektywność filtracji. Bada się ją w Europie dwiema metodami:

 

Testem aerozolu chlorku sodu,

Testem mgły olejowej.

 

Pierwszy aerozol jest charakterystycznym aerozolem stałym: suche kryształki chlorku sodu zawieszone są w powietrzu. Badanie filtrów tym aerozolem odpowiada więc na pytanie jak wydajny będzie filtr przeciw aerozolom stałym (pyły i dymy).

 

Drugi aerozol jest typowym aerozolem ciekłym: kropelki oleju zawieszone są w powietrzu. Zbadanie filtrów tym aerozolem odpowiada więc na pytanie, jak efektywny będzie filtr przeciwko aerozolom ciekłym (mgła cieczy). Wymagane skuteczności dla poszczególnych klas podano poniżej. Informacje ze strony http://wiertlogres.pl/index.php/bhp-ochrona-podczas-pracy

 

 

Klasa filtru

Współczynnik filtracji aerozolu przy przepływie 95 dm3/min.

Współczynnik filtracji aerozolu przy przepływie 95 dm3/min.

Opory przepływu przy przepływie

Opory przepływu przy przepływie

 

chlorek sodu

mgła olejowa

30 dm 3/min.

95 dm 3/min.

P1

maks. 20%

nie bada się

maks. 60 Pa

maks. 210 Pa

P2

maks. 6%

maks. 2%

maks. 70 Pa

maks. 240 Pa

P3

maks.0.05%

maks. 0.01%

maks. 120 Pa

maks. 420 Pa

 

 

   Pojawiły się w ostatnich latach bardzo skuteczne półprodukty filtracyjne, wytwarzane z włókien sztucznych metodą wydmuchu w strumieniu gorącego powietrza (tzw. materiały pneumotermiczne). Istotnym mechanizmem filtracji jest w nich mechanizm oddziaływań elektrostatycznych pomiędzy naładowanym materiałem filtracyjnym i przeciwnie naładowanymi cząstkami aerozolu. Filtry wykonane z tego materiału są bardzo skuteczne gdy bada się je metodą chlorku sodu, szybko z kolei tracą swoje właściwości filtracyjne gdy kropelki cieczy neutralizują ładunek na włóknach. Efekt ten uwidacznia się w teście mgły olejowej, ale dopiero w trakcie dłuższego badania.

 

Są na rynku filtry oznaczone jako P2 niewytrzymujące testu mgły olejowej.

   Dla rozróżnienia, czy filtry nadają się jedynie do filtracji cząstek stałych (pyłów i dymów) czy również cząstek ciekłych (mgieł) wdraża się obecnie znak rozróżniający podklasy: P2S dla pyłów i dymów oraz P2SL dla pyłów, dymów i mgieł. Co gorsza zaczyna sobie torować drogę na rynek dodatkowo podklasa P3S.

Dla zestawienia można podać, że USA stale trzyma się swojej własnej klasyfikacji filtrów i używa dodatkowych testów dla ich oceny. Klasy filtrów wg standardów USA to:

 

przeciwko pyłom o NDS nie mniejszym niż 0,05 mg/m3

przeciwko dymom o NDS nie mniejszym niż 0,05 mg/m3

przeciwko mgłom o NDS nie mniejszym niż 0,05 mg/m3

przeciwko pyłom, dymom i mgłom o NDS mniejszym niż 0,05 mg/m3

przeciwko pochodnym radonu

przeciwko pyłom i mgłom zawierającym azbest.